Korona virus napada i ljubimce
ako se često dešava da se kod pasa i mačaka čiji su vlasnici imali korona virus javlja ovo virusno oboljenje, kod većine su simptomi prisutni u asimptomatskom obliku, ali svakako zahtevaju određene korake i pravovremenu reakciju
Živimo u vremenu u kojem pandemija novog virusa SarsCov 2 hara izazivajući sistemsko razbolevanje ljudi poznato kao bolest kovid-19. Veliki broj ljudi je izgubio živote, pandemija utiče na čitavu svetsku ekonomiju, potrebe čoveka kao socijalnog i emocionalnog bića su osujećene, postali smo preosetljivi, uplašeni, previše tužni i zabrinuti…
Mogli bismo da nabrajamo u nedogled posledice koje ova pandemija ima na čovečanstvo i da se duboko zamislimo nad onima koje ce tek da uslede.
Skrabin je govorio: „Lekar je doktor za ljude a veterinar iscelitelj čovečanstva“! Kolege veterinari svakodnevno daju svoj doprinos na različite načine u borbi protiv pandemije. Nismo mogli kao struka da se ne zapitamo kako pandemija utiče na naše krznene prijatelje i veterinarske pacijente!
Pokušaćemo da damo odgovore na najčešća pitanja, dileme i nedoumice povezane s porodicom koronavirusa kod životnja.
SarsCov 2 virus nije uobičajeni virus koji primarno inficira ljubimaca, već se primarno prenosi među ljudima
Jasna podela
Koronavirusi su velika porodica virusa koja se sastoji od više pogdrupa koje dominantno inficiraju ili ljude, ili druge sisare, ptice i gmizavce.
Familija Coronavirinae sa subfamilijom Coronavirinae ima dva roda – alfa i beta, koji imaju epidemiološki značaj za pse i mačke, te gama i delta, koji su od značaja kod gmizavaca, ptica i drugih vrsta životinja.
Virus SarsCov 2, koji uzrokuje kovid 19, jedinstven je koronavirus koji inficira ljudski respiratorni trakt i druge sisteme organa, a razlikuje se od prethodno identifikovanih koronavirusa koji je inficirao ljude (SARS) te pse i mačke.
Alfa soj korone kod ljubimaca
Alfa soj koronavirusa kod pasa i mačaka manifestuju se u: enteričnom (crevnom) obliku i to kao:
– blaga dijareja odraslih pasa i mačaka bez znakova bolesti;
– pantropični pseći korona virus (teža forma) koji je visokovirulentan soj psećeg koronavirusa (Canine Corona virus), sporadično zabeležen u poslednjih nekoliko godina. Karakteriše ga teža klinička slika s izraženim gastrointestinalnim simptomima.
– Mačji infektivni peritonitis, poznatiji kao FIP, teža forma izazvana virulentnijim sojem mačjeg koronavirusa ili Feline Corona virus (FCov).
Ukoliko sumnjate da ste vi zaraženi, nemojte ljubimca izbacivati napolje ili ga davati u prihatilišta
Koronavirus kod pasa
Pseći koronavirus otkriven je 1970. a pripada rodu Alfakoronavirinae. Veoma je zarazan i brzo se prenosi oralnim putem, odnosno kontaktom pasa s inficiranim sekretom ili izmetom zaraženog psa. Najugroženiju kategoriju prestavljaju: štenci starosti pet nedelja koji potiču iz prihvatilišta za pse, odnosno prenaseljenih odgajivačnica u kojima vladaju loši higijenski uslovi, psi koji dolaze iz pansiona ili su promenili više domova pre nego što će se stacionirati kod jednog vlasnika, te parazitima invadirane kuce koje potiču od nevakcinisanih majki I dobijaju slabu ili neadekvatnu zaštitu prvim mlekom (kolostrumom). Odrasli ljubimci imaju blage gastrointestinalne simptome ili ne pokazuju znake ovog oboljenja.
Najčešći simptomi, trajanje i lečenje kod pasa
Simptomi koje vlasnici zaražene životinje uočavaju i najčešće prijavljuju veterinaru jesu: vodenasta profuzna žutonarandžasta dijareja koja može da sadrži i primese krvi, povraćanje, opšta slabost, bezvoljnost… Dužina trajanja bolesti je od dva do 10 dana a rekonvalescenti mogu biti nosioci virusa čak šest meseci! Odrasli psi mogu biti inficirani bez klinički vidljivih znakova bolesti. Za ovo oboljenje ne postoji poseban tretman već simptomatska terapija antibioticima, nadoknada tečnosti i elektrolita u prvih 24 sata.
“Nobivac” vakcina protiv ovog uzročnika postoji, ali se ne preporučuje njena rutinska aplikacija, to jest nije deo obaveznog programa vakcinacije propisanog u našoj zemlji. Eventualna rutinska primena vakcina opravdana je kod populacije pasa koju smo naveli da spadaju u rizičnu grupu.
NAJČEŠĆA PITANJA
Da li ljubimci mogu biti prirodno inficirani SarsCov 2 virusom?
Na osnovu terenskih podataka I prijavljenih slučajeva iz celog sveta od početka pandemije registrovano je nekoliko slučajeva pasa, mačaka i drugih vrsta životinja koji su imali pozitivan test na SarsCov 2, a čiji su vlasnici oboleli od virusne infekcije kovida-19.
Na osnovu dosadašnjih podataka mnogo je veći broj mačaka i krznašica koje su dobile simptome od zaraženih vlasnika nego što je to slučaj s drugim vrstama životinja!
U kliničkoj slici pozitivnih životinja, uglavnom mačaka, zabeleženi su blagi digestivni i respiratorni simptomi, dok psi koji se zasad čine otporniji, iako na testu pozitivni, uglavnom ne ispoljavaju simptome bolesti.
Da li je dokazano da je ljubimac bilo koje životinjske vrste pozitivan na SarsCov 2 preneo virus na čoveka?
Do danas nema dokaza da je bilo koji ljubimac u vlasništvu zaržene osobe preneo SarsCov 2 drugoj osobi!
Da li ljubimci mogu biti mehanički prenosioci virusa?
Koliko je dosad poznato, otpornost virusa u spoljašnjoj sredini na metalnim, plastičnim, kartonskim i drugim površinama kreće se od jednog do tri dana i zavisi od mnogo faktora! Teorijski je moguće da se sa zaražene osobe virus prenese na površinu tela životinje. Na osnovu studija veoma je mala verovatnoća da će virus preživeti na dlaci I krznu životinje!
Dovoljno je da vlasnici sprovode uobičajenu rutinsku higijenu dlake i kože proizvodima namenjenim nezi i higijeni dlačnog pokrivača bez dodatne dezinfekcije abrazivnim dezinficijensima (potapanje šapa u rastvor “asepsola”, prskanje dlake i kože alkoholnim i hlornim preparatima visoke koncentracije) ili učestalim kupanjem i šamponiranjem! Na taj način biste samo narušili prirodnu zaštitnu barijeru kože i promenom njenog Ph sastava doveli do brojnih dermatoloških problema!
Beta soja korona virusa genetski je različit od alfa soja koji izaziva digestivne smetnje kod pasa i mačaka pa zato i ne postoji ukrštena zaštita između sojeva! Tačnije, kad ljubimac preboli alfa koronavirus koji napada digestivni trakt, nije zaštićen od beta soja koji dovodi do respiratornih smetnji!
Kod pasa je beta soj koronavirusa otkriven 2003. godine kao jedan od uzročnika takozvanog zaraznog kašlja, infektivnog traheobronhitisa ili CIRD kompleksa respiratornih bolesti pasa.
Od vrste uzročnika, imunog statusa životinje i drugih faktora zavisi da li će promene beta sojem koronavirusa ispoljiti u blažem ili težem obliku, kada osim klasičnih respiratornih simptoma na gornjim disajnim putevima virusne čestice dovode do zapaljenja pluća.
Respiratorni koronavirus soj se veoma brzo širi u populaciji kapljičnim putem, koji se smatra dominantnim načinom prenošenja. Period od infekcije do ispoljavanja simptoma kreće se od jednog do tri dana. Sama infekcija je uglavnom blaga, a simptomi se brzo povlače ukoliko su higijena objekta I imunitet životinje na visokom nivou.
Terapija podrazumeva: izolaciju bolesne jedinke od drugih, simptomatsku terapiju što je pre moguće kako bi se sprečila komplikacija drugim uzročnicima bolesti, te pojačavanje lokalnog i sistemskog imuniteta kvalitetnom ishranom i vitaminsko-mineralnim dodacima ukoliko hrana nije dobro balansirana.
Kad ljubimac preboli alfa koronavirus koji napada digestivni trakt, nije zaštićen od beta soja koji dovodi do respiratornih smetnji
Mačji koronavirus
Mačji koronavirus kao uzročnik infektivnog peritonitisa mačaka (FIP) prvi put je otkriven 1960. godine, a opisan je kao fatalna infektivna bolest mačaka. Mačji koronavirus FCov koji napada digestivni trakt mačaka može imati prolazni karakter bez vidljivih kliničkih simptoma ili biti u srednje teškoj formi, kada joj je jedan od simptoma prolazna dijareja.
Međutim, kao rezultat spontane mutacije tokom prirodne infekcije FCov alfa soja koronavirusa dolazi do razvoja kliničke forme mačjeg infektivnog peritonitisa, poznatijeg kao FIP, koji ima visoku stopu zaražavanja i smrtnosti. Način na koji nastaje FIP, takozvana patogeneza, kompleksan je i nije do kraja razjašnjen.
Kliničke forme i ugrožene grupe
Oba serotipa virusa mogu izazvati dve kliničke forme FIP-a:
Vlažni FIP – infektivni peritonit s abdominalnim izlivom i simtomima kao što su: temperature, dijareja, uvećanje unutrašnjih organa, žutica, otežano disanje.
Suvi FIP – infektivni peritonit (zapaljenje trbušne ovojnice) bez abdominalnog izliva i simptomima kao što su: uvećanje jetre, slezine i bubrega, te neurološki simptomi (promene na očima, gubitak apetita, anoreksija).
Mace se međusobno zaražavaju kontaktom sa zaraženim izmetom. Postoje one koje šire virus kontinuirano i one koje to čine povremeno.
Bolest se javlja kod veoma mladih mladih maca ili onih koje su u poznoj dobi, kao i kod onih koje su često napolju i izložene su bolestima koje mogu da dovedu do pada imuniteta. FIP ima najčešće progresivan tok bolesti sa smrtnim ishodom. Inficirane mačke stvaraju jak imuni odgovor, ali antitela koja njihov organizam stvori, nažalost, nisu dovoljna da spreče dalje umnožavanje virusa.
Metode dijagnostike
Što se tiče dijagnostičkih metoda osim hematologije, radiografije i ultrazvuka, koriste se i brzi testovi. Količina antitela (proteini koje organizam stvara kako bi se izborio s virusom) koja se otkriju testovima ne može nam reći kojem soju je životinja bila izlozena običnom ili mutiranom.
Većina zdravih mačaka nakon kontakta s mačjim koronavirusom ne oboli, dok mutirani soj FCoV izaziva FIP u osetljivoj populaciji ili kod jedinki s oslabljenim imunitetom.
Koronavirus kod mačaka može se dijagnostikovati I PCR testom namenjenom testiranju ljubimaca.
Saveti za ljude koji su oboleli od kovid-19 infekcije
Iako za sada nema dokaza da životinje igraju značajnu epodemiološku ulogu u širenju SarsCov-2 infekcije, dajemo vam savete šta da preduzmete ukoliko sumnjate da ste zaraženi ovim virusim:
– Smanjite kontakt sa životinjama i ljubimcima, baš kao i s ljudima.
– Izbegavajte blizak kontakt u smislu deljenja posteljine, ljubljenja, lizanja, deljenja hrane s ljubimcem.
– Ukoliko je moguće, dok ste bolesni, neka druga osoba iz domaćinstva brine o ljubimcu! Nemojte ga u trenucima straha i panike izbacivati napolje niti davati u prihvatilišta. Nema potrebe da se rešite kućnog ljubimca! Dovoljno je da druga osoba iz domaćinstva, ako je moguće u posebnoj prostoriji ili delu kuće, bude s psom ili macom..
Preporučena terapija
Kod blažih formi bolesti izazvane FCoV terapija najčešće nije potrebna, već su dovoljni potporna terapija, kao i smanjenje stresa i poboljšanje kvaliteta života a bolest će spontano proći.
Ukoliko se razvije zarazniji oblik, FIP terapija je siptomatska i potporna mada neizvesna. U budućnosti se očekuju antivirusni lekovi. Vakcine nisu preporučljive za rutinsku upotrebu, kao i za životinje koje su FCoV pozitivne, odnosno predstavljaju nosioce bolesti.
U okviru mera prevencije potrebno je sprovoditi: visok nivo higijene i redovnu vakcinaciju protiv drugih bolesti mačaka uz adekvatno balansiranu ishranu.
Njihovi sojevi korona virusa, kao što imali prilike da pročitate u tekstu, ne mogu preneti sa životinja na ljude, ali nažalost, mi svoje sojeve, u ovom slučaju SarsCov 2 možemo preneti ljubimcima! Poželjno bi bilo da ukoliko smo bolesni prilikom kontakta s ljubimcem nosimo masku i tako sprečimo eventualni prenos virusa na njih a nakon kontakta obavimo uobičajenu higijenu ruku.
Ljubimci su naša ljubav, uteha, društvo,radost i inspiracija! Zaštitimo ih od pandemije tako što ćemo jačat imunitet međusobnom ljubavlju i brigom jedni za druge!
Bacite im šapu za sve što proživljavaju s nama i što više uživajte u jesenjim bojama i priro!
